Facebook... Delete?

της Αγγελικής Δημοπούλου

Το Facebook βρίσκεται αντιμέτωπο με τη μεγαλύτερη κρίση στη σύντομη αλλά εντυπωσιακή ιστορία του. Το σκάνδαλο είναι αναμφισβήτητο. Μια ιδιωτική εταιρεία (Cambridge Analytica) που δούλευε για τον Ντόναλντ Τραμπ συγκέντρωσε τα προφίλ και τα στοιχεία τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων χρηστών του κοινωνικού μέσου, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποίησε για να τους κατευθύνει πολιτικά μέσω της πλατφόρμας. Το χειρότερο είναι πως το Facebook δεν φαίνεται ικανό να δώσει καμία απάντηση για το θέμα. Και ουδείς γνωρίζει αν το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης θα μπορέσει να επιβιώσει από αυτή την κρίση.

Οι ομοσπονδιακές ρυθμιστικές αρχές και οι εισαγγελείς στις ΗΠΑ ξεκινούν έρευνες εναντίον του Facebook. Οι πολιτικοί τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη ζητούν από τον Μαρκ Ζάκεμπεργκ να καταθέσει σε ειδικές επιτροπές. Θα κληθεί να απαντήσει σε ερωτήσεις και στο ευρωκοινοβούλιο. Οι επενδυτές τραβούν τα λεφτά τους από το Facebook, η αξία του δικτύου έχει μειωθεί κατά περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια τις δυο τελευταίες ημέρες. Όλοι εστιάζουν στο ίδιο πράγμα: Χειρίστηκε με λάθος τρόπο τα δεδομένα των χρηστών του το Facebook;

Χάθηκαν πάνω από 40 δις δολάρια σε λίγες ώρες

Ο πανικός που έχει δημιουργηθεί από την εμπλοκή του Facebook στο μεγαλύτερο σκάνδαλο προσωπικών δεδομένων που έχει υπάρξει ποτέ είναι διάχυτος και μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητός από τον τρόπο που κινήθηκε η οικονομία της εταιρείας. Με το που έγινε γνωστή η υπόθεση και μέσα σε λίγες ώρες το Facebook έχασε περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Ενώ οι μετοχές της εταιρείας κατέρρεαν, το ίδιο συνέβαινε και την προσωπική περιουσία του Μαρκ Ζάκεμπεργκ που έχασε περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι επενδυτές ανησυχούν πως το Facebook μετά το σκάνδαλο θα υποχρεωθεί να συνεχίσει τη λειτουργία του μέσα σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Ένα πλαίσιο κανόνων που θα επηρεάσει την αγορά.

Η εταιρεία βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλές επίσημες έρευνες και αυξανόμενες εκκλήσεις για την επιβολή κανόνων λειτουργίας από τις κρατικές αρχές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι αξιοπρόσεκτη η απουσία των στελεχών της εταιρίας από το δημόσιο χώρο. Ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζάκεμπεργκ και η αναπληρώτριά του, η διευθύνουσα σύμβουλος Σέριλ Σάντμπεργκ για μέρες ολόκληρες δεν έκαναν καμία δημόσια τοποθέτηση για το θέμα. Επίσης κανείς από τους δυο δεν εμφανίστηκε στην προγραμματισμένη συνάντηση της Τρίτης με τους εργαζόμενους στην έδρα της εταιρείας στην Καλιφόρνια.

Χωρίς απαντήσεις…

Το Facebook ειδοποιήθηκε περίπου πριν από 10 ημέρες ότι σημαντικά ρεπορτάζ που αφορούσαν την εταιρεία Cambridge Analytica θα δημοσιεύονταν στον Guardian, τους New York Times και την βρετανική τηλεόραση. Η Cambridge Analytica συνεργαζόμενη με την εταιρεία GSR και τον ψυχολόγο Αλεξάντρ Κόγκαν, χρησιμοποίησαν μια εφαρμογή, για την ακρίβεια ένα κουίζ προσωπικότητας, μέσω της οποίας συγκέντρωσαν τα στοιχεία 50 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook, χωρίς εκείνοι να το γνωρίζουν.

Στη συνέχεια με τη βοήθεια ενός αλγόριθμου δημιούργησε τα ψυχολογικά και πολιτικά προφίλ των Αμερικανών ψηφοφόρων και άρχισε να τους βομβαρδίζει με συγκριμένα μηνύματα στο πλαίσιο της καμπάνιας υπέρ του Τραμπ. Πρόκειται για την πρακτική της μικρο - στόχευσης με σκοπό τον επηρεασμό της πολιτικής άποψης του χρήστη. Για όλα τα παραπάνω οι απαντήσεις του Facebook ήταν τυπικές. Η πλατφόρμα μεταξύ άλλων υποστήριξε ότι δεν υπήρξε υπόθεση παραβίασης δεδομένων και ότι η εταιρεία δεν έκανε τίποτα παράνομο.

Όμως, σύμφωνα με τον wistleblower της υπόθεσης, Κρίστοφερ Γούιλι, ο οποίος ήταν το μυαλό πίσω από την Cambridge Analytica, το Facebook γνώριζε τι συνέβαινε καθώς η εφαρμογή της εταιρείας τραβούσε τεράστιο όγκο δεδομένων. Στην πραγματικότητα το Facebook αντέδρασε δυο χρόνια μετά την παραβίαση ζητώντας από την Cambridge Analytica τη διαγραφή των δεδομένων. Μετά τη γνωστοποίηση του σκανδάλου κι αφού πέρασαν αρκετές ημέρες το Facebook με μια ανακοίνωση δήλωσε «σοκαρισμένο που εξαπατήθηκε» και υποστήριξε ότι «κατανοεί τη σοβαρότητα του προβλήματος».

… τα ερωτήματα

Τα ερωτήματα όμως είναι πολλά και σημαντικά. «Γιατί το Facebook δεν έκανε τίποτα όταν ανακαλύφθηκε η διαρροή των δεδομένων; Ποιος ευθύνεται για την διαρροή; Γιατί το Facebook δέχεται πολιτικές διαφημίσεις; Μήπως πρέπει όσοι ενδιαφέρονται για την κοινωνία των πολιτών να διαγραφούν από το Facebook;».

Η απάντηση του Facebook ανύπαρκτη. Ο εκτελεστικός διευθυντής Άντριου Μπόσγουορθ απάντησε μερικές ερωτήσεις στο twitter και στη σελίδα του στο Facebook. Το ίδιο έκανε και ο Άλεξ Στάμος, ο επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας του Facebook. Λίγη ώρα όμως αφού ανάρτησε κάποιες σκέψεις του στο twitter, τις διέγραψε. Κατόπιν οι New York Times έγραψαν ότι απομακρύνεται από την εταιρεία μετά από διαφωνίες που προέκυψαν για το πως θα χειριστεί το Facebook την κρίση επικοινωνιακά. Πάντως τα περιθώρια στενεύουν.

Εργαλείο μαζικής επιτήρησης;

Κι αυτό συμβαίνει επειδή το θέμα έχει τελικά τεράστιες κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις. Το Facebook έγινε μια από τις μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες εταιρείες στον κόσμο όντας, σύμφωνα με τους επικριτές του, στην ουσία ένα εργαλείο μαζικής επιτήρησης. Το επιχειρηματικό του μοντέλο στηρίζεται στα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Το Facebook χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να πουλήσει στους διαφημιζόμενους το ενδιαφέρον των χρηστών. Και οι διαφημιζόμενοι με βάση τα δεδομένα στέλνουν στοχευμένα μηνύματα στους χρήστες για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους και να τους πουλήσουν τα προϊόντα τους.

Τώρα πια το Facebook πέρασε από την πώληση των απλών προϊόντων στην πώληση πολιτικής. Οι πολιτικοί, όπως και οι διαφημιζόμενοι στοχεύουν με έξυπνα μηνύματα τους χρήστες με στόχο να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους και τελικά την ψήφο τους. Επίσης χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για να πολώσουν μια κατάσταση ή να προπαγανδίσουν μια πολιτική ή να διαστρεβλώσουν μια αλήθεια. Όλα αυτά μέσω μιας εταιρείας, της οποίας τα στελέχη δηλώνουν - από την ίδρυσή της ακόμη - ότι βρίσκονται σε μια αποστολή για να κάνουν τον κόσμο πιο ανοιχτό και πιο ενωμένο.

Παγκόσμια εταιρεία κι όχι παγκόσμια κοινότητα

Η πλατφόρμα πλέον ελέγχεται για το αν κατάφερε ή όχι να προστατέψει τα δεδομένα των χρηστών της. Στην πραγματικότητα αυτό που θίγεται εδώ είναι ο ρόλος του Facebook στην κοινωνία των πολιτών. Ο Ζάκεμπεργκ και οι υπόλοιποι ιθύνοντες του Facebook δημιούργησαν το σύστημα που επέτρεψε τη διαρροή προσωπικών δεδομένων, το σύστημα που επέτρεψε την σκοτεινή πολιτική διαφήμιση και το πιο σημαντικό από όλα, δημιούργησαν το σύστημα με τις τεράστιες αποθήκες δεδομένων και τα εργαλεία χρήσης τους για την επιρροή δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Στην ουσία ο Ζάκεμπεργκ δημιούργησε μια υπηρεσία και μια εταιρική δομή μέσω της οποίας συγκέντρωσε όλη την εξουσία στον εαυτό του. Και ποτέ δεν κατάφερε να ταυτίσει το εξιδανικευμένο όραμα που προωθούσε το Facebook με την επιχείρηση που έκτισε πάνω του. Η αφέλεια που ο Ζάκεμπεργκ δείχνει δημοσίως για τις επιπτώσεις του Facebook πλέον κινείται από το γελοίο, στο επικίνδυνο. Ίσως ήρθε η ώρα - όπως γράφει το BBC σε μια ανάλυσή του - να παραδεχτεί δημόσια ο Ζάκεμπεργκ ότι το Facebook είναι παγκόσμια εταιρεία κι όχι παγκόσμια κοινότητα.

Ίσως αυτή η σκέψη να πέρασε από το μυαλό όσον δημιούργησαν και ακολούθησαν το trend #deleteFacebook στο Twitter. Μεταξύ των υποστηρικτών της καμπάνιας και ο εις εκ των ιδρυτών του WhatsApp, Μπράιαν Άκτον. Ο άνθρωπος που το 2014 πούλησε την διάσημη εφαρμογή του για 19 εκατομμύρια δολάρια στο Facebook. Ο Άκτον είναί μόνο ένας ανάμεσα σε αρκετούς ανθρώπους που σχετίζονταν στο παρελθόν με το Facebook και πλέον παίρνουν θέση εναντίον του.

Πηγή:

http://tvxs.gr/news/kosmos/delete-facebook