Skip to main content

Bullshit Jobs: Σε δουλειά να βρισκόμαστε

Τo 1930 ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς προέβλεπε ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η ανάπτυξη της τεχνολογίας θα επιτρέπει στους πολίτες των καπιταλιστικά αναπτυγμένων κοινωνιών να εργάζονται 15 ώρες την εβδομάδα. Σήμερα, καθώς ακροδεξιά και νεοφιλελεύθερα καθεστώτα της Ε.Ε. προωθούν τη 12ωρη ημερήσια εργασία, κάποιοι αναρωτιούνται: Και τι δουλειά θα κάνουμε 12 ώρες τη μέρα;

Άρης Χατζηστεφάνου

Στο London School of Economics, όπου εργάζεται ο καθηγητής Ανθρωπολογίας Ντέιβιντ Γκρέμπερ, υπήρχε ένας μαραγκός, που έφτιαχνε τα γραφεία, τις βιβλιοθήκες και άλλες εγκαταστάσεις του κτιρίου. Οι ανάγκες, όμως, των διδασκόντων και του διοικητικού προσωπικού ήταν τόσο μεγάλες ώστε έπρεπε να περιμένουν σε λίστα αναμονής για να εξυπηρετηθούν.

Βλέποντας τα παράπονα να αυξάνονται, η διοίκηση του πανεπιστημίου προσέλαβε έναν υπάλληλο με αρμοδιότητα να κατευνάζει την οργή των άλλων υπαλλήλων. Αυτό που κανένας δεν σκέφτηκε ήταν ότι το πρόβλημα θα είχε λυθεί εάν στη θέση του συγκεκριμένου υπαλλήλου είχαν προσλάβει δεύτερο μαραγκό.

Παρατηρήσεις σαν και αυτές οδήγησαν τον Γκράμπερ στη θεωρία των λεγόμενων Bullshit Jobs, την οποία άρχισε να αναπτύσσει στις αρχές της δεκαετίας. Στα ελληνικά ο όρος έχει αποδοθεί σαν «ηλίθιες δουλειές» ή «κωλοδουλειές», αν και όπως θα δούμε στη συνέχεια ο δεύτερος όρος προκαλεί σύγχυση, καθώς παραπέμπει στον όρο «shit jobs». Bullshit Jobs, σύμφωνα με τον Γκράμπερ «είναι εργασίες τόσο ανούσιες, ή ακόμη και καταστροφικές, ώστε αυτός που τις εκτελεί αναγνωρίζει ενδόμυχα ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν».

Στο βιβλίο του «Bullshit Jobs: A Theory», που κυκλοφόρησε πριν από μερικές εβδομάδες, ο ίδιος παρουσιάζει αρκετές υποκατηγορίες όσων απασχολούνται στον κλάδο της ανούσιας απασχόλησης: Εχουμε λοιπόν τους flunkies (π.χ. ένας ρεσεψιονίστ σε κτίριο που δεν χρειάζεται ρεσεψιόν, αλλά κάνει το αφεντικό του να δείχνει πιο σημαντικό με την παρουσία του), τους goons (π.χ. ο νομικός σύμβουλος μιας επιχείρησης που υπάρχει μόνο για να αντιμετωπίζει τους νομικούς συμβούλους άλλων εταιρειών) και τους Duct-tapers (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον υπάλληλο που προσέλαβε το πανεπιστήμιο στη θέση του μαραγκού).

Στην κορυφή της πυραμίδας των bullshit jobs βρίσκονται οι λεγόμενοι task masters, οι οποίοι προσφέρουν σε εργαζόμενους τις δουλειές που δεν έχουν κανένα νόημα ή επιτηρούν την εργασία ανθρώπων που δεν χρειάζονται επιτήρηση. Παραδείγματος χάριν, ο διευθύνων σύμβουλος (CEO) μιας εταιρείας, ο οποίος ξοδεύει σχεδόν το σύνολο της εργάσιμης ημέρας σε meetings όπου παρουσιάζει γραφήματα (τα οποία έχουν ετοιμάσει άλλοι γι’ αυτόν), προσπαθώντας να αποδείξει πως θα κάνει την επιχείρηση πιο παραγωγική, απολύοντας εργαζομένους που προσφέρουν κοινωνικά χρήσιμη εργασία.

Οι Bullshit jobs είναι συνήθως καλύτερα αμειβόμενες από αυτό που ο Γκράμπερ χαρακτηρίζει shit jobs, δηλαδή κακά αμειβόμενες αλλά κοινωνικά χρήσιμες εργασίες, όπως π.χ. ενός οδοκαθαριστή – εδώ η ελληνική γλώσσα, με τον τεράστιο πλούτο της, μας επιτρέπει ίσως να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στην κωλοδουλειά (shit job) και τη «δουλειά του κώλου» (bullshit job).

O Γκράμπερ δηλώνει αναρχικός και ως εκ τούτου δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει ορισμένα μαρξιστικά εργαλεία ανάλυσης που, σύμφωνα με τους αριστερούς επικριτές του, θα του επέτρεπαν να εμβαθύνει και να εξηγήσει αποτελεσματικότερα τις πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του. Αντί να σταθεί στις έννοιες της παραγωγικής και μη παραγωγικής εργασίας, στην αξίας της εργασίας και της ανάγκης του συστήματος να διατηρεί ένα εργατικό δυναμικό από το οποίο θα αντλεί συνεχώς περισσότερη υπεραξία, προσεγγίζει το ζήτημα με όρους πολιτικής και ηθικής.

Το συμπέρασμά του (με κίνδυνο να τον αδικήσουμε ελαφρώς) θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στη διαπίστωση ότι οι κυρίαρχες τάξεις χρειάζεται να διατηρούν τα κατώτερα στρώματα διαρκώς απασχολημένα ώστε αυτά να μην εξεγείρονται. Ο Γκράμπερ δηλαδή βλέπει ένα από τα παράλληλα οφέλη που έχουν οι bullshit jobs για τους εργοδότες σαν αιτία του φαινομένου. Παράλληλα, όμως, η θεωρία του δεν μπορεί να εξηγήσει τις στρατιές των ανέργων που μπορεί να χρειάζεται το σύστημα προκειμένου να διατηρεί την πίεση στους εργαζόμενους.

Παρ’ όλα αυτά αρκετές από τις εξαιρετικά συναρπαστικές επισημάνσεις του μας επιτρέπουν να διαλύσουμε ορισμένους από τους πανίσχυρους μύθους που συνοδεύουν την εργασία στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Ισως ο σημαντικότερος μύθος είναι αυτός που λέει ότι ο γραφειοκρατικός υδροκεφαλισμός είναι χαρακτηριστικό του δημόσιου. «Εάν πας σε ένα κατάστημα της Apple», έλεγε παλαιότερα ο Γκράμπερ, «και σου πουν ότι προφανώς ο υπολογιστής σου χρειάζεται αντικατάσταση οθόνης, αλλά πρέπει να περιμένεις μία εβδομάδα για να σ’ το βεβαιώσει κάποιος ειδικός, δεν θα φωνάξεις “καταραμένοι γραφειοκράτες”».

Και αυτό, εξηγεί ο Γκράμπερ, συμβαίνει γιατί, ύστερα από χρόνια προπαγάνδας, μάθαμε να συνδέουμε τον όρο γραφειοκρατία με τους δημόσιους υπαλλήλους. Ο καπιταλισμός υποτίθεται ότι δεν παράγει ανούσιες θέσεις εργασίας. Και όμως το κάνει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σύστημα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Εάν λοιπόν ανησυχούσατε για το τι θα κάνετε τις 12 ώρες εργασίας την ημέρα… ηρεμήστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας νεοφιλελεύθερος που θα σκεφτεί μια άχρηστη απασχόληση, μια ακροδεξιά κυβέρνηση (όπως αυτή της Αυστρίας) που θα χρησιμοποιήσει τη δύναμη του κράτους για να επιβάλει το «αόρατο χέρι της αγοράς» στον χώρο εργασίας και ένας καλοπληρωμένος CEO που θα σας επιβλέπει, ενώ νομίζετε ότι εργάζεστε.

Πηγή:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Gaza 2 Years On: Yanis Varoufakis & Katie Halper on the Flotilla, Israel's PR Machine & What’s Next

DiEM25   Two years since October 7, Katie Halper (‪@TheKatieHalperShow‬) and Yanis Varoufakis join host Mehran Khalili to break down Israel’s genocide in Gaza, the latest on the flotilla, Israel’s influencer PR push, and the “peace plan”.  
Post a Comment
Read more

World leaders rebel against US & Israel: to save Gaza, they demand international intervention

Geopolitical Economy Report   Leaders from dozens of countries condemned the USA and Israel in their speeches at the UN General Assembly, demanding international intervention to save Gaza. Diplomats staged a mass walkout to protest Netanyahu's speech. Ben Norton shows how Latin American governments are standing in solidarity with Palestine.  
Post a Comment
Read more

Freedom Flotilla Coalition & Thousand Madleens to Gaza sailing to break the siege

Freedom Flotilla Coalition   The next wave is already being prepared, help us buy the boats and get them ready to sail!  
Post a Comment
Read more

The Rise of the Thielverse & the Surveillance State

The Chris Hedges YouTube Channel  Whitney Webb traces the Thielverse’s rise and the construction of the bipartisan modern surveillance state that Trump and his benefactors are deploying against dissidents and immigrants today.
Post a Comment
Read more

Capitalism & Genocide - Yanis Varoufakis Speech at the Gaza Tribunal, 23rd October 2025, Istanbul

Yanis Varoufakis   On 23rd October, Yanis Varoufakis testified in front of the Jury of Conscience in the context of the Gaza Tribunal. His speech focused on the economic forces underpinning the genocide of the Palestinian people. In particular, he spoke on the manner in which capitalist dynamics have historically fuelled the white settler colonial project and, more recently, how the accumulation of a new form of capital - which he calls cloud capital - has accelerated, deepened and amplified the economic forces powering and propelling the machinery of genocide. 
Post a Comment
Read more

Προβλέψεις ...

GR elections Update (15/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις (μετά το δεύτερο debate): ΣΥΡΙΖΑ 28-30% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 11-13% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 2,5-3% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ + ΔΗΜΑΡ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (11/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις (μετά το πρώτο debate): ΣΥΡΙΖΑ 25-28% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 11-13% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 3,5-4% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ + ΔΗΜΑΡ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (04/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 23-25% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 12-15% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 3,5-4% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (29/8): Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 23-25% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 12-15% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 4-4,5% ΠΟΤΑΜΙ 4-4,5% ΠΑΣΟΚ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update : Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 26-27% ...
24 comments
Read more

WikiLeaks reveals that literally every router in America has been compromised

The latest Wikileaks Vault7 release reveals details of the CIA’s alleged Cherry Blossom project, a scheme that uses wireless devices to access users’ internet activity. globinfo freexchange As cyber security expert John McAfee told to RT and Natasha Sweatte: Virtually, every router that's in use in the American home are accessible to hackers, to the CIA, that they can take over the control of the router, they can monitor all of the traffic, and worse, they can download malware into any device that is connected to that router. I personally, never connect to any Wi-Fi system, I use the LTE on my phone. That's the only way that I can be secure because every router in America has been compromised. We've been warning about it for years, nobody pays attention until something like WikiLeaks comes up and says 'look, this is what's happening'. And it is devastating in terms of the impact on American privacy because once the router...
6 comments
Read more

Confirmed: US imperialists wanted to drag Russia into a war with Ukraine since at least 2019

globinfo freexchange   As we wrote in our previous article, after almost eight years, the US imperialists and the NATO criminals got what they wanted. They finally managed to drag Russia into a war with Ukraine.     We now have indisputable evidence for that, through a document by the top US think tank, RAND Corporation. In the preface of a 2019 report under the title Extending Russia, Competing from Advantageous Ground we read: [emphasis added]                            The purpose of the project was to examine a range of possible means to extend Russia. By this, we mean nonviolent measures that could stress Russia’s military or economy or the regime’s political standing at home and abroad. The steps we posit would not have either defense or deterrence as their prime purpose, although they might contribute to both. Rather, these steps ar...
3 comments
Read more

Already happens: Capitalism destroys human labor force and goes to the next phase

by system failure Connecting the dots one can discover the most nightmarish scenarios. Destructive capitalism's next phase is the total substitution of the human labor force with robotic machines, or in other words, the hyper-automatization. There is a process taking place right now, and no one (or nearly no one) knows what would happen after its completion. The true picture behind unemployment From a latest article in PressTV: “ Did you know that there are nearly 102 million working age Americans that do not have a job right now? And 20 percent of all families in the United States do not have a single member that is employed. So how in the world can the government claim that the unemployment rate has “dropped” to '6.3 percent'?” “ Well, it all comes down to how you define who is 'unemployed'. For example, last month the government moved another 988,000 Americans into the 'not in the labor force' category.” http://www.presstv.ir/detail...
14 comments
Read more

A response to misinformation on Nicaragua: it was a coup, not a ‘massacre’

There is so much misinformation in mainstream corporate media about recent events in Nicaragua that it is a pity that Mary Ellsberg’s article for Pulse has added to it with a seemingly leftish critique. Ellsberg claims that recent articles, including from this website, often “ paint a picture of the crisis in Nicaragua that is dangerously misleading. ” Unfortunately, her own article does just that. It looks at the situation entirely from the perspective of those opposing Daniel Ortega’s government while whitewashing their malevolent behavior and downplaying the levels of US support they have relied on. Her piece is an incomplete depiction of what is happening on the ground, ignoring many salient facts that have come to light and which have been outdated by recent events. The following is a brief response to Ellsberg’s main points from someone who lives in Nicaragua and has observed the situation directly and intimately: https://grayzoneproject.com/2018/08/15/a-res...
Post a Comment
Read more