Skip to main content

Bαρέα και ανθυγιεινά στα εργοστάσια του Facebook

Εργαζόμαστε όταν κάνουμε ένα tweet ή όταν ανεβάζουμε φωτογραφίες με γατάκια στο Facebook; Η απάντηση στο ερώτημα, υποστηρίζουν αρκετοί οικονομολόγοι, ίσως μας επιτρέψει να διαπιστώσουμε ποιοι θα είναι οι κυρίαρχοι της οικονομίας του κυβερνοχώρου στον 21ο αιώνα.

του Άρη Χατζηστεφάνου

Eάν ένα σχόλιο που κάνουμε στο Facebook βοηθά την εταιρεία να συγκεντρώσει πληροφορίες για εμάς, τις οποίες στη συνέχεια πουλά σε διαφημιστικές εταιρείες για να μας στέλνουν στοχευμένα διαφημιστικά μηνύματα, είναι προφανές ότι κάποιοι κερδίζουν χρήματα από μια δική μας δραστηριότητα.

Η παρατήρηση αυτή οδήγησε ορισμένους στο συμπέρασμα ότι το Facebook και άλλες πλατφόρμες, που καταγράφουν και επεξεργάζονται κάθε μας κίνηση… μας χρωστάνε πολλά μηνιάτικα από την «εργασία» που τους προσφέραμε.

Αυτό ήταν παραδείγματος χάριν το συμπέρασμα μια καλλιτεχνικής καμπάνιας με τίτλο «Wages for Facebook» («Μισθοί για το Facebook») που μας καλούσε να αντιμετωπίσουμε κάθε δραστηριότητά μας στο διαδίκτυο ως απλήρωτη εργασία. Στο «μανιφέστο» τους, το οποίο παρουσίαζαν σε εκθέσεις με τη μορφή ενός κειμένου που εμφανιζόταν σε ένα iPad, σημείωναν μεταξύ άλλων: «Το αποκαλούν φιλία. Εμείς το αποκαλούμε απλήρωτη εργασία. Με κάθε μας like και chat η υποκειμενικότητά μας δημιουργεί κέρδη τα οποία καρπώνονται αυτοί. Το αποκαλούν διαμοιρασμό, εμείς το αποκαλούμε κλοπή».

Η πρωτοβουλία αντέγραφε ουσιαστικά ορισμένες από τις βασικές αρχές του προγράμματος «Wages for Housework» («Μισθός για την οικιακή εργασία») που αναπτύχθηκε από το ριζοσπαστικό φεμινιστικό κίνημα της Ιταλίας τη δεκαετία του 1970 και απαιτούσε από το κράτος να πληρώνει την εργασία που πραγματοποιούν οι γυναίκες για τη συντήρηση των νοικοκυριών τους. Ενώ, όμως, το «Wages for Housework» πατούσε σε στιβαρές οικονομικές αναλύσεις ακαδημαϊκών όπως η Σίλβια Φεντερίτσι, που άσκησαν εποικοδομητική κριτική στον μαρξισμό και αντιμετώπισαν τα οικιακά σαν μια μορφή εργασίας για την αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης (reproductive labor), τα επιχειρήματα του «Wages for Facebook» φάνταζαν ελαφρώς έωλα.

Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί ακαδημαϊκοί, όπως ο Κρίστιαν Φουτς, από το Πανεπιστήμιο του Westminster, έδωσαν νέο νόημα στη σχετική συζήτηση, υποστηρίζοντας ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «αποτελούν χώρους για την εκμετάλλευση πλεονάζουσας εργατικής δύναμης σε καπιταλιστικές συνθήκες». Στα βιβλία του ο Φουτς αναφέρεται σε διαφορετικές μορφές απλήρωτης εργασίας (από τους σκλάβους και τις νοικοκυρές μέχρι… τους χρήστες του Facebook) και αναλύει τους μηχανισμούς με τους οποίους εξαναγκάζονται να προσφέρουν δωρεάν εργασία (οι σκλάβοι με την απειλή του θανάτου, οι γυναίκες της πατριαρχικής κοινωνίας άλλοτε με τη φυσική βία και άλλοτε με συναισθηματικές πιέσεις και οι «εργάτες» του Facebοok με την απειλή να αποκλειστούν από κοινωνικές δραστηριότητες).

Οπως εξηγεί ο καθηγητής του Kings College, Νικ Σρνίτσεκ, στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του «Platform Capitalism», «η απάντηση στο ερώτημα εάν οι online δραστηριότητές μας αποτελούν εργασία, στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παραγωγής, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια σχολαστική αντιπαράθεση μεταξύ ακαδημαϊκών». Εάν πρόκειται για δωρεάν εργασία, σημειώνει ο Σρνίτσεκ, οι εταιρείες που την καρπώνονται αποτελούν ένα θείο δώρο για το σύνολο του καπιταλιστικού συστήματος – καθώς ανοίγουν νέους δρόμους για την εκμετάλλευση της εργασίας. Εάν όμως οι online δραστηριότητές μας δεν αποτελούν εργασία, αυτές οι εταιρείες-πρότυπα απλώς παρασιτούν σε βάρος άλλων βιομηχανιών που παράγουν αξία. Συνεπώς ο καπιταλισμός βρίσκεται σε ακόμη πιο δεινή θέση απ’ ό,τι πιστεύαμε.

Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα εάν ένα like αποτελεί εργασία θα μας αποκαλύψει εάν το Facebook θα αποτελέσει την General Motors του 21ου αιώνα ή εάν πρόκειται για ένα ακόμη παράσιτο (όρο τον οποίο έχει χρησιμοποιήσει ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ για να περιγράψει και πλατφόρμες όπως η Google). Οπως συμβαίνει πολύ συχνά, ο Σρνίτσεκ διαπίστωσε ότι οι απαντήσεις στα ερωτήματα που δημιουργεί η νέα οικονομία του διαδικτύου βρίσκονταν μπροστά στα μάτια μας και μάλιστα στις πρώτες σελίδες ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε πριν από περίπου 150 χρόνια: τον πρώτο τόμο από το «Κεφάλαιο» του Μαρξ.

Στο «Κεφάλαιο» η παραγωγική εργασία συνδέεται άμεσα με την παραγωγή αντικειμένων τα οποία είναι χρήσιμα για άλλους. «Εάν ένα πράγμα είναι άχρηστο», εξηγούσε ο Μαρξ, «τότε είναι άχρηστη και η εργασία που περιέχει, δεν λογαριάζεται σαν εργασία και συνεπώς δεν αποτελεί αξία». Ο Σρνίτσεκ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πλατφόρμες όπως το Facebook δεν εκμεταλλεύονται δωρεάν εργασία, αλλά μετατρέπουν τις online δραστηριότητές μας σε «πρώτη ύλη», την οποία επεξεργάζονται με αλγόριθμους και πουλάνε στους διαφημιστές προκειμένου αυτοί να στέλνουν στοχευμένα διαφημιστικά μηνύματα. Και αυτό το συμπέρασμα όμως τροφοδοτεί έναν νέο γύρο αντιπαράθεσης: αποτελεί η διαφήμιση μια παραγωγική διαδικασία;

Πριν από μερικές δεκαετίες, ο μεγάλος μαρξιστής οικονομολόγος Πολ Σουίζι είχε απαντήσει αρνητικά, περιγράφοντας τις διαφημίσεις ως μια μη παραγωγική ιδιότητα του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Πιθανότατα, δηλαδή, θα κατέτασσε και αυτός ορισμένες πλατφόρμες, όπως το Facebook, στα παράσιτα της σημερινής οικονομίας.

Πηγή:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Gaza 2 Years On: Yanis Varoufakis & Katie Halper on the Flotilla, Israel's PR Machine & What’s Next

DiEM25   Two years since October 7, Katie Halper (‪@TheKatieHalperShow‬) and Yanis Varoufakis join host Mehran Khalili to break down Israel’s genocide in Gaza, the latest on the flotilla, Israel’s influencer PR push, and the “peace plan”.  
Post a Comment
Read more

Capitalism & Genocide - Yanis Varoufakis Speech at the Gaza Tribunal, 23rd October 2025, Istanbul

Yanis Varoufakis   On 23rd October, Yanis Varoufakis testified in front of the Jury of Conscience in the context of the Gaza Tribunal. His speech focused on the economic forces underpinning the genocide of the Palestinian people. In particular, he spoke on the manner in which capitalist dynamics have historically fuelled the white settler colonial project and, more recently, how the accumulation of a new form of capital - which he calls cloud capital - has accelerated, deepened and amplified the economic forces powering and propelling the machinery of genocide. 
Post a Comment
Read more

World leaders rebel against US & Israel: to save Gaza, they demand international intervention

Geopolitical Economy Report   Leaders from dozens of countries condemned the USA and Israel in their speeches at the UN General Assembly, demanding international intervention to save Gaza. Diplomats staged a mass walkout to protest Netanyahu's speech. Ben Norton shows how Latin American governments are standing in solidarity with Palestine.  
Post a Comment
Read more

The Rise of the Thielverse & the Surveillance State

The Chris Hedges YouTube Channel  Whitney Webb traces the Thielverse’s rise and the construction of the bipartisan modern surveillance state that Trump and his benefactors are deploying against dissidents and immigrants today.
Post a Comment
Read more

Freedom Flotilla Coalition & Thousand Madleens to Gaza sailing to break the siege

Freedom Flotilla Coalition   The next wave is already being prepared, help us buy the boats and get them ready to sail!  
Post a Comment
Read more

A response to misinformation on Nicaragua: it was a coup, not a ‘massacre’

There is so much misinformation in mainstream corporate media about recent events in Nicaragua that it is a pity that Mary Ellsberg’s article for Pulse has added to it with a seemingly leftish critique. Ellsberg claims that recent articles, including from this website, often “ paint a picture of the crisis in Nicaragua that is dangerously misleading. ” Unfortunately, her own article does just that. It looks at the situation entirely from the perspective of those opposing Daniel Ortega’s government while whitewashing their malevolent behavior and downplaying the levels of US support they have relied on. Her piece is an incomplete depiction of what is happening on the ground, ignoring many salient facts that have come to light and which have been outdated by recent events. The following is a brief response to Ellsberg’s main points from someone who lives in Nicaragua and has observed the situation directly and intimately: https://grayzoneproject.com/2018/08/15/a-res...
Post a Comment
Read more

Προβλέψεις ...

GR elections Update (15/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις (μετά το δεύτερο debate): ΣΥΡΙΖΑ 28-30% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 11-13% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 2,5-3% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ + ΔΗΜΑΡ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (11/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις (μετά το πρώτο debate): ΣΥΡΙΖΑ 25-28% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 11-13% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 3,5-4% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ + ΔΗΜΑΡ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (04/9): Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 23-25% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 12-15% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 3,5-4% ΠΟΤΑΜΙ 2,5-3,5% ΠΑΣΟΚ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update (29/8): Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 23-25% ΛΑΕ + ΣΧΕΔΙΟ Β' κ.λ.π. 20-23% ΝΔ 12-15% ΧΑ 6-8% ΚΚΕ 5-5,5% ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ 4-4,5% ΠΟΤΑΜΙ 4-4,5% ΠΑΣΟΚ 3-4% ΑΝΕΛ 2,5-3,5% Update : Αναθεωρημένες προβλέψεις: ΣΥΡΙΖΑ 26-27% ...
24 comments
Read more

The REAL reason why Trump is attacking Latin America

Geopolitical Economy Report   The Donald Trump administration seeks to forcibly impose the US empire's hegemony in Latin America, waging war on Venezuela, imposing sanctions on Colombia's President Gustavo Petro, hitting Brazil with tariffs, and meddling in Argentina's election. Ben Norton explains how Trump and Marco Rubio are trying to cut off all western hemisphere ties with China and Russia, bringing back the colonial Monroe Doctrine, now known as the Donroe Doctrine.   
Post a Comment
Read more

Already happens: Capitalism destroys human labor force and goes to the next phase

by system failure Connecting the dots one can discover the most nightmarish scenarios. Destructive capitalism's next phase is the total substitution of the human labor force with robotic machines, or in other words, the hyper-automatization. There is a process taking place right now, and no one (or nearly no one) knows what would happen after its completion. The true picture behind unemployment From a latest article in PressTV: “ Did you know that there are nearly 102 million working age Americans that do not have a job right now? And 20 percent of all families in the United States do not have a single member that is employed. So how in the world can the government claim that the unemployment rate has “dropped” to '6.3 percent'?” “ Well, it all comes down to how you define who is 'unemployed'. For example, last month the government moved another 988,000 Americans into the 'not in the labor force' category.” http://www.presstv.ir/detail...
14 comments
Read more

Mossad ‘in contact from very beginning’ with killers of Italian PM, reporter reveals

A roving reporter who covered Italy’s top politicians explains to The Grayzone how his country was reduced to a joint US-Israeli “aircraft carrier,” and raises troubling questions about an Israeli role in the killing of Prime Minister Aldo Moro.   by Kit Klarenberg and Wyatt Reed   Part 1   For years, Israel’s Mossad monitored and secretly influenced a violent communist faction that carried out the March 16, 1978 kidnapping and murder of Italian statesman Aldo Moro, veteran investigative journalist Eric Salerno has documented. Having worked closely alongside multiple Italian heads of state during his 30-year career as a correspondent, Salerno published an expose of their secret relationship with Israeli intelligence in 2010 called Mossad Base Italy. The reporter told The Grayzone that Moro, who was arguably Italy’s most important leader, became a thorn in the side of powerful forces who sought to keep his country firmly lodged in the pro-Western bloc. Salerno believes It...
Post a Comment
Read more