Skip to main content

Bullshit Jobs: Σε δουλειά να βρισκόμαστε

Τo 1930 ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς προέβλεπε ότι μέχρι το τέλος του αιώνα η ανάπτυξη της τεχνολογίας θα επιτρέπει στους πολίτες των καπιταλιστικά αναπτυγμένων κοινωνιών να εργάζονται 15 ώρες την εβδομάδα. Σήμερα, καθώς ακροδεξιά και νεοφιλελεύθερα καθεστώτα της Ε.Ε. προωθούν τη 12ωρη ημερήσια εργασία, κάποιοι αναρωτιούνται: Και τι δουλειά θα κάνουμε 12 ώρες τη μέρα;

Άρης Χατζηστεφάνου

Στο London School of Economics, όπου εργάζεται ο καθηγητής Ανθρωπολογίας Ντέιβιντ Γκρέμπερ, υπήρχε ένας μαραγκός, που έφτιαχνε τα γραφεία, τις βιβλιοθήκες και άλλες εγκαταστάσεις του κτιρίου. Οι ανάγκες, όμως, των διδασκόντων και του διοικητικού προσωπικού ήταν τόσο μεγάλες ώστε έπρεπε να περιμένουν σε λίστα αναμονής για να εξυπηρετηθούν.

Βλέποντας τα παράπονα να αυξάνονται, η διοίκηση του πανεπιστημίου προσέλαβε έναν υπάλληλο με αρμοδιότητα να κατευνάζει την οργή των άλλων υπαλλήλων. Αυτό που κανένας δεν σκέφτηκε ήταν ότι το πρόβλημα θα είχε λυθεί εάν στη θέση του συγκεκριμένου υπαλλήλου είχαν προσλάβει δεύτερο μαραγκό.

Παρατηρήσεις σαν και αυτές οδήγησαν τον Γκράμπερ στη θεωρία των λεγόμενων Bullshit Jobs, την οποία άρχισε να αναπτύσσει στις αρχές της δεκαετίας. Στα ελληνικά ο όρος έχει αποδοθεί σαν «ηλίθιες δουλειές» ή «κωλοδουλειές», αν και όπως θα δούμε στη συνέχεια ο δεύτερος όρος προκαλεί σύγχυση, καθώς παραπέμπει στον όρο «shit jobs». Bullshit Jobs, σύμφωνα με τον Γκράμπερ «είναι εργασίες τόσο ανούσιες, ή ακόμη και καταστροφικές, ώστε αυτός που τις εκτελεί αναγνωρίζει ενδόμυχα ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν».

Στο βιβλίο του «Bullshit Jobs: A Theory», που κυκλοφόρησε πριν από μερικές εβδομάδες, ο ίδιος παρουσιάζει αρκετές υποκατηγορίες όσων απασχολούνται στον κλάδο της ανούσιας απασχόλησης: Εχουμε λοιπόν τους flunkies (π.χ. ένας ρεσεψιονίστ σε κτίριο που δεν χρειάζεται ρεσεψιόν, αλλά κάνει το αφεντικό του να δείχνει πιο σημαντικό με την παρουσία του), τους goons (π.χ. ο νομικός σύμβουλος μιας επιχείρησης που υπάρχει μόνο για να αντιμετωπίζει τους νομικούς συμβούλους άλλων εταιρειών) και τους Duct-tapers (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον υπάλληλο που προσέλαβε το πανεπιστήμιο στη θέση του μαραγκού).

Στην κορυφή της πυραμίδας των bullshit jobs βρίσκονται οι λεγόμενοι task masters, οι οποίοι προσφέρουν σε εργαζόμενους τις δουλειές που δεν έχουν κανένα νόημα ή επιτηρούν την εργασία ανθρώπων που δεν χρειάζονται επιτήρηση. Παραδείγματος χάριν, ο διευθύνων σύμβουλος (CEO) μιας εταιρείας, ο οποίος ξοδεύει σχεδόν το σύνολο της εργάσιμης ημέρας σε meetings όπου παρουσιάζει γραφήματα (τα οποία έχουν ετοιμάσει άλλοι γι’ αυτόν), προσπαθώντας να αποδείξει πως θα κάνει την επιχείρηση πιο παραγωγική, απολύοντας εργαζομένους που προσφέρουν κοινωνικά χρήσιμη εργασία.

Οι Bullshit jobs είναι συνήθως καλύτερα αμειβόμενες από αυτό που ο Γκράμπερ χαρακτηρίζει shit jobs, δηλαδή κακά αμειβόμενες αλλά κοινωνικά χρήσιμες εργασίες, όπως π.χ. ενός οδοκαθαριστή – εδώ η ελληνική γλώσσα, με τον τεράστιο πλούτο της, μας επιτρέπει ίσως να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στην κωλοδουλειά (shit job) και τη «δουλειά του κώλου» (bullshit job).

O Γκράμπερ δηλώνει αναρχικός και ως εκ τούτου δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει ορισμένα μαρξιστικά εργαλεία ανάλυσης που, σύμφωνα με τους αριστερούς επικριτές του, θα του επέτρεπαν να εμβαθύνει και να εξηγήσει αποτελεσματικότερα τις πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του. Αντί να σταθεί στις έννοιες της παραγωγικής και μη παραγωγικής εργασίας, στην αξίας της εργασίας και της ανάγκης του συστήματος να διατηρεί ένα εργατικό δυναμικό από το οποίο θα αντλεί συνεχώς περισσότερη υπεραξία, προσεγγίζει το ζήτημα με όρους πολιτικής και ηθικής.

Το συμπέρασμά του (με κίνδυνο να τον αδικήσουμε ελαφρώς) θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στη διαπίστωση ότι οι κυρίαρχες τάξεις χρειάζεται να διατηρούν τα κατώτερα στρώματα διαρκώς απασχολημένα ώστε αυτά να μην εξεγείρονται. Ο Γκράμπερ δηλαδή βλέπει ένα από τα παράλληλα οφέλη που έχουν οι bullshit jobs για τους εργοδότες σαν αιτία του φαινομένου. Παράλληλα, όμως, η θεωρία του δεν μπορεί να εξηγήσει τις στρατιές των ανέργων που μπορεί να χρειάζεται το σύστημα προκειμένου να διατηρεί την πίεση στους εργαζόμενους.

Παρ’ όλα αυτά αρκετές από τις εξαιρετικά συναρπαστικές επισημάνσεις του μας επιτρέπουν να διαλύσουμε ορισμένους από τους πανίσχυρους μύθους που συνοδεύουν την εργασία στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Ισως ο σημαντικότερος μύθος είναι αυτός που λέει ότι ο γραφειοκρατικός υδροκεφαλισμός είναι χαρακτηριστικό του δημόσιου. «Εάν πας σε ένα κατάστημα της Apple», έλεγε παλαιότερα ο Γκράμπερ, «και σου πουν ότι προφανώς ο υπολογιστής σου χρειάζεται αντικατάσταση οθόνης, αλλά πρέπει να περιμένεις μία εβδομάδα για να σ’ το βεβαιώσει κάποιος ειδικός, δεν θα φωνάξεις “καταραμένοι γραφειοκράτες”».

Και αυτό, εξηγεί ο Γκράμπερ, συμβαίνει γιατί, ύστερα από χρόνια προπαγάνδας, μάθαμε να συνδέουμε τον όρο γραφειοκρατία με τους δημόσιους υπαλλήλους. Ο καπιταλισμός υποτίθεται ότι δεν παράγει ανούσιες θέσεις εργασίας. Και όμως το κάνει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σύστημα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Εάν λοιπόν ανησυχούσατε για το τι θα κάνετε τις 12 ώρες εργασίας την ημέρα… ηρεμήστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας νεοφιλελεύθερος που θα σκεφτεί μια άχρηστη απασχόληση, μια ακροδεξιά κυβέρνηση (όπως αυτή της Αυστρίας) που θα χρησιμοποιήσει τη δύναμη του κράτους για να επιβάλει το «αόρατο χέρι της αγοράς» στον χώρο εργασίας και ένας καλοπληρωμένος CEO που θα σας επιβλέπει, ενώ νομίζετε ότι εργάζεστε.

Πηγή:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

"Kidnapped in Int'l Waters": Israel Intercepts Gaza-Bound Aid Ship, Detains Greta Thunberg & Others

Democracy Now!   Eleven peace activists and one journalist on board the Gaza Freedom Flotilla ship, the "Madleen," were detained by Israeli soldiers as their ship carrying vital humanitarian aid for starving Palestinians approached Gaza.    The ship was intercepted by Israeli forces in the middle of the night in international waters. Its supplies were seized and communications jammed. The unarmed activists will likely be transported to Israeli detention or "immediately deported," says Ann Wright, a U.S. military veteran who has participated in four Freedom Flotilla journeys and now serves on the steering committee of the Freedom Flotilla Coalition. She calls on citizens of countries around the world to push for the activists' release and an end to Israel's war on Gaza. 
Post a Comment
Read more

Trump in SHOCK: Putin & China FLIP His Grave Mistake into STUNNING Victory

Danny Haiphong   Putin & China just gave Trump a rude BRICS awakening, and this bombshell will change everything for generations to come. Geopolitical analyst Ben Norton details the truth about Trump's biggest failure against the rising power of BRICS led by Russia and China, and why the US's role as super power is now in serious question.     Related: Trump's tariffs: A unique opportunity for BRICS and the Global South to fully escape from dollar tyranny
Post a Comment
Read more

Netanyahu Is Getting His War Between The U.S. & Iran!

The Jimmy Dore Show   Little progress is being made in negotiations between the United States and Iran over the latter’s nuclear program, and that may be by design. The U.S. is demanding a complete dismantling of Iran’s nuclear enrichment program, which is a non-starter for the Iranians. Meanwhile, the U.S. appears to have reneged on a promise to get a ceasefire and humanitarian aid into Gaza in exchange for the release of the last American hostage, so Hamas — and by extension Iran — feel the U.S. cannot be trusted in negotiations. Jimmy Dore and Americans’ Comedian Kurt Metzger discuss how Israel appears to be orchestrating a U.S. attack on Iran that few Americans have any interest in.    Related: Trump makes key move to beat Biden in their race to start a war with Iran
Post a Comment
Read more

How Israel’s Supporters Play Victim to Justify Genocide & Silence Critics

BreakThrough News   As Israel commits a live-streamed genocide in Gaza, Western media and political elites continue to center one narrative: Jewish fear. But what about the actual victims of this genocide—Palestinians? Journalist Nora Barrows-Friedman joins Rania Khalek on Dispatches for a fearless conversation on Zionist indoctrination in the Jewish diaspora, how antisemitism is being weaponized to silence critics of Israel, and how Jewish identity politics has been manipulated to cover for unspeakable crimes. From the media blackout on Israeli war crimes to the erasure of anti-Palestinian hate crimes—even in the diaspora—Nora lays bare the contradictions and power structures behind it all. 
Post a Comment
Read more

UN report confirms: Israel is a terrorist state and its goal is to exterminate all Palestinians

Israeli attacks on educational, religious and cultural sites in the Occupied Palestinian Territory amount to war crimes and the crime against humanity of extermination, UN Commission says.     globinfo freexchange Israel has obliterated Gaza’s education system and destroyed over half of all religious and cultural sites in the Gaza Strip, part of a widespread and relentless assault against the Palestinian people in which Israeli forces have committed war crimes and the crime against humanity of extermination, the UN Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem and Israel, said in a new report [yesterday]. While the Commission paid special attention to the situation in Gaza, the report focuses on attacks in the Occupied Palestinian Territory as a whole, and in Israel. “We are seeing more and more indications that Israel is carrying out a concerted campaign to obliterate Palestinian life in Gaza,” said Navi Pi...
Post a Comment
Read more

Keir Starmer admits Ukraine a proxy war

The Grayzone   The Grayzone 's Max Blumenthal and Aaron Mate on the British PM's unintentional acknowledgement of an inconvenient truth. 
Post a Comment
Read more

How Israel manufactured a looting crisis to cover up its Gaza famine

by Muhammad Shehada Part 4 - Gangs and scarcity are responsible for looting While Israel failed to show any evidence of Hamas stealing aid, the only documented organised systematic looting happening in Gaza right now is by Israeli-backed criminal gangs who enjoy full protection from the Israeli army, according to the Washington Post, Financial Times, Ha’aretz , and the UN. A UN memo said these gangs established a “military complex” in the heart of Rafah after Israel fully depopulated the city. Humanitarian officials say the looting often happens right in front of Israeli troops and tanks, less than 100m away, who take no action until the local police arrive, with Israeli troops then opening fire at them. Israel not only provides protection and backing to these criminal gangs but has created the perfect conditions for looting to thrive through scarcity and a collapsing state of law and order. Currently, a single bag of wheat flour sells for about 1,500 NIS ($425), which makes it profita...
Post a Comment
Read more

[LIVE] War in the Middle East after Iran's retaliation against Israel

globinfo freexchange      Explosions in Tel Aviv as sirens sound across Israel amid Iranian missile attacks in response to Israeli strikes.      The Israeli military continues to launch waves of strikes against Iranian military and nuclear sites, as well as major cities.   Updates:  https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions  
Post a Comment
Read more

They Will Starve You In A Killing Cage Too

by Nate Bear   Starvation is taking hold in Gaza. Twenty-nine people have starved to death in the last few days.  Death by starvation is horrific, the body feeding on itself, first consuming carbohydrates and fats, and then moving on to the protein parts of tissue. Once these are used up, vital organs and tissues start to fail as they aren’t being nourished by essential nutrients. The heart, lungs, muscles, ovaries, testes and brain physically shrink and shrivel. The kidneys start to fail. Eventually the body begins scavenging muscle, including the heart muscle. When this starts to happen, death is hours away, preceded by hallucinations, severe mental disturbances and convulsions. With less stored fat and higher metabolic needs, children die first. Starving parents hold their dying children, at this point nothing but skin and bone, in their arms. Adults can survive anywhere between twenty and forty days without food. Those already weak, chronically ill or immuno-compromised di...
Post a Comment
Read more

Latest on Los Angeles anti-ICE protests in US

CGTN     Views of downtown Los Angeles where protests against immigration raids entered their third day on Sunday local time.   Protesters clashed with National Guard troops in downtown Los Angeles during the latest wave of demonstrations against statewide immigration enforcement operations that swept across California over the weekend.  
Post a Comment
Read more